ደብዳቤ ብዛዕባ "ዝያዳ ለጋስ መደብ ኣበል ክንክን"።

እተን ኣዴታት ኣንበሳ፡ ንምንታይ እቲ ካብ ሶሻሊስት ሊበራላዊ ሰልፊ ኣብ ልዕሊ "ሀ... more generous care allowance scheme" ንዝምልከቶም ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ። እታ ደብዳበ ብምልእታ ኣብ ታሕቲ ኣንብባ።

እዚ ሕጂ ዘሎ መንግስቲ ኣድላይነቱን ጠቕሙን ናይቲ ወኪል ዝያዳ ለጋስ ዝኾነ መደብ ኣበል ክንክን ዝምልከት እማመ ክርኢ ከምዘይክእል ንመሃር፣ ስለዚ ድማ እዚ ነቶም ውሑዳት ዝምልከቶም ክሳብ ክንደይ ኣገዳሲ ምዃኑ ከነስተውዕለኩም ንደሊ። ብ'ድምጽኹም' ኣቢልኩም ለውጢ ከተምጽኡ ትኽእሉን ክትገብሩን ኢኹም ብዝብል ተስፋ ኢና ንጽሕፈልኩም ዘለና። 

እቲ ናይ ክንክን ኣበል መደብ ንኣዝዮም ዝሓመሙ ቆልዑ ዘለዎም ስድራቤታት ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ፣ መዓልታዊ ህይወቶም ምእንቲ ክቕጽሉን እቶም ቆልዑ ክሕብሕቡን፣ ብዝተኻእለ መጠን ድማ ጽቡቕን ውሑስን ቁልዕነት ክህልዎም ይኽእል። ስለዚ እቲ ውጥን ከምዚ ሕጂ ዘለዎ ምዃኑ ሕጉሳት ኢና፡ ኣብ ተመሳሳሊ እዋን ግን ንወለዲ ብመጠኑ ዝሓሸ ምሕብሓብ ክመጽእ ከሎ ናይ ምምሕያሽ ተኽእሎ ከም ዘለዎ ንኣምን። እቲ ሎሚ ዘሎ ስርዓት ነቲ ኣብ ሕቶ ዝኣቱ ህጻን ይከታተሎን ወለዲ ኣብ ወርሒ 300 % ክሰርሑ ብምግዳድ ንነብሶም ከምዘይቃጸሉ የረጋግጽ። ናይ ክንክን ህጻናት ኣበል ምቕባል ማለት ንስኻ ከም ወላዲ ንውላድካ ቀጻሊ ክትትልን ክንክንን ትገብር ማለት እዩ። ከምዚ ዝኣመሰለ ደረጃ ጽንኩር ናይ ስራሕ ጻዕሪ ዝሓትት እንኮ መደብ ማሕበራዊ ድሕነት እዩ። ንገሊኦም ክሳብ እቲ ቆልዓ ዝሓይሽ ወይ ርጉእ ናብ ናይ ስራሕ ህይወት ክምለስ ዝኽእል፡ ንገሊኦም ድማ ክሳብ እቲ ቆልዓ ዝመውት። ስለዚ ብዝተኻእለ መጠን ኩነታት ወለዲ ምምሕያሽ ኣገዳሲ ምዃኑ ንኣምን፣ እዚ ድማ ነዞም እማመታት ብምድጋፍ ክትሕግዙ ትኽእሉ ኢኹም።

እማመ 1 ወለዲ ተሳትፎ ሕብረተሰብ ክዕቅቡ ምኽኣሎም፣ ከባብያዊ ምትእስሳርን ምትእስሳር ሕብረተሰብን ዝምልከት እዩ፣ ንኣብነት። ብመንገዲ ኣብ ጋንታታት ስፖርት፡ ከባብያዊ ፖለቲካ፡ ውደባዊ ስራሕን ካልእ ከምኡ ዝኣመሰለን ስራሕ። ብዙሓት ስድራቤታት ካብ ሓደ ንላዕሊ ቆልዓ ኣለዎም ከም ኣደ ወይ ኣቦ ድማ መብዛሕትኡ ግዜ ከም ኣሰልጣኒ ኩዕሶ እግሪ ወይ ዳኛ ኣብ ክለብ ምሕንባስ ንጥዑያት ኣሕዋት ትሳተፍ። ንገሊኦም ኣብ ከባብያዊ ፖለቲካ ምጽማድ ዋጋ ክህልዎ ይኽእል እዩ፣ እንተተኻኢሉ ኣብ ቦርድ ናይታ ናይቲ ውድብ ከባብያዊ ጋንታ ቦታ እንተሃልዩካ። ንኻልኦት ኣብ ናይ ስራሕ ህይወትን ናይ ረብሓ ትካላትን ጽፍሕታት ኣብ ካልእ ጠለብ ዘለዎ መዓልታዊ ህይወት ትርጉም ክህቡ እንከለዉ። ምስ ጋንታ ስፖርት፡ ኣብ ጉጅለኣዊ ኣኼባታት ምስታ ናይቲ ከባቢ ጋንታ፡ ከምኡ’ውን ናይ ምምኽኻር እታዎት፡ ፖለቲካዊ ደብዳቤታትን ናይ ሓበሬታ ስራሕን፡ ኣብ ርእሲ’ቲ ክንክን ዘድልዮ ቆልዓ ምውላድ፡ ብዙሕ ሰዓታት ዝወሰደ ጻዕሪ ተሰሪሑ እዩ። እዚ ድማ ወለዲ ገለ ትርጉም ክህልዎምን ኣብ ዝተፈለየን ጠለብ ዘለዎን መዓልታዊ ህይወት ንነብሶም ከይስእኑን ዕድል ይህቦም። ደሓር ከኣ እቶም ቆልዑ እዮም ዝሓምሙ - እቶም ወለዲ ኣይኮኑን። ሓደ ሰብ ንሕጸ ዝኸውን ንእሽቶ ክፍሊት ወይ ናይ ኣኼባ ኣበል ክረክብ ዘይምኽኣሉ ዝገርም ኮይኑ ንረኽቦ። ኣብ ስኬም ጥቕሚ ስንክልና ምስቲ ገደብ እቶት ዝሰማማዕ ገደብ እቶት ምትእትታው ክከኣል ኣለዎ ኢልና ንኣምን። ድሮ ኣታዊኻ ናብ 66 % ከም ዝተስተኻኸለ ምሉእ ብምሉእ ንፈልጥ ኢና፣ ኣብ መንጎ ተቐበልቲ ሓገዝ ስንክልናን ተቐበልቲ ኣበል ክንክንን ዘሎ ዓቢ ፍልልይ ግን ብልክዕ እቶም ኣበል ክንክን ዝረኽቡ ባዕሎም ዘይሓመሙ፣ ስለዚ ድማ ውሱን ኣብ ምሃብ ድሩት ኣይኮኑን። መጠን ተወፋይነት ተኽእሎ ኣብ ዝህልወካ እዋን። ኣብ ተራ ስራሕ እንተሃሊኻ ተወሳኺ ክትሰርሕ ትኽእል ኢኻ፣ ብዝተኻእለካ መጠን ክትሳተፍ ትኽእል ኢኻ፣ እወ - ከምኡ እንተኾይኑ ንነብስኻ እውን ተወሳኺ ስራሕ ክትረክብ ትኽእል ኢኻ። እዚ ኩሉ ኣብታ ቆልዓ ኣዝዩ ዝሓመመላ መዓልቲ ካባኻ ይውሰድ እሞ ናብ ኣበል ክንክን ክትቅይር ኣለካ። ወሰኽ ደሞዝ የለን (ካብቲ ስኬም ኣቲኻን ወጺእካን እንተዘይኮይንካ)፣ ሞርጌጅ ክትወስድ እውን ኣይፍቀደልካን እዩ፣ ምኽንያቱ ኣበል ክንክን ምስ ኣበል ሕማም ስለዝነጻጸር - ዘይርጉእ ኣታዊ። ንብዙሓት፡ ናይ በዓል ደሞዝን ጡረታን እውን ንምርካብ ኣጸጋሚ እዩ። ወለዲ ነቲ እማመ ብምድጋፍ ምስቲ ናይቲ ከባቢ ማሕበረሰብ ገለ ርክብን ተሳትፎን ብኻልኦት መርበባት ኣቢሎም ኣብቲ ብኻልእ መገዲ ኣጸጋሚ መዓልታዊ ህይወት ትርጉም ዝህቡ መርበባት ክገብሩ ክኽእሉ እዮም፣ እዚ ድማ ከም ተበግሶ ህዝባዊ ጥዕና ኢልና ንቖጽሮ። ማዕረ ማዕሪኡ ድማ እቶም ወለዲ ትሑት ክፍሊት ወይ ኣበል ክረኽቡ ይኽእሉ እዮም፣ እዚ ድማ ንፋይናንስ ስድራቤት ንምክትታል ጽቡቕ ክኸውን እዩ። 

እማመ 2 ድሕሪ ሞት እቲ ህጻን ንሰለስተ ኣዋርሕ ናይ ክንክን ኣበል ናይ ምርካብ መሰል ዝምልከት እዩ። ሓቂ ንዛረብ ድሕሪ 3 ዓመትን 2 መዓልትን፡ ወይ 2 ዓመትን 345 መዓልትን ቆልዓ ብምስኣን ዝስምዓካ ሓዘን ፍልልይ የብሉን። ናይ ሓዘን ኣድልዎ ኣይትቕበል።

ከምቲ ሎሚ ዘሎ ስርዓት፡ ኣብ ምሉእ ህይወት እቲ ህጻን ንእተወሰነ እዋን ብኽፋል ወይ ምሉእ ግዜ ክሰርሑ ዝኸኣሉ ወለዲ ይቕጽዑ። ድሕሪ ሞት እቲ ህጻን ንሰለስተ ኣዋርሕ ናይ ክንክን ኣበል ክትረክብ መሰል ክትረክብ እንተወሓደ ንሰለስተ ዓመት ምሉእ ናይ ክንክን ኣበል ክትረክብ ኣለካ። ደሓር ከኣ ክትሰርሕ እንተኽኢልካ፡ ንሽዱሽተ ሰሙን ጥራይ ናይ ክንክን ኣበል ክትረክብ መሰል ኣለካ። እዚ ትርጉም የብሉን። 

ካልእ ትርጉም ዘይብሉ መዳይ ናይዚ ሕጂ ዘሎ ኣወዳድባ፡ እቲ ብዘቐመጦ ፍቓደኛን ኣርቲፊሻልን ደረት እዩ። ሽዱሽተ ሰሙንን ሰለስተ ወርሕን ዝጸንሕ ምዃኑ’ዩ። ሞጎተ ብሬና ንልዕሊ ሰለስተ ዓመት ናይ ክንክን ኣበል ዝረኸቡ ወለዲ ናብ ናይ ስራሕ ህይወት ንምምላስ ዝያዳ ግዜ ከድልዮም ይኽእል እዩ ዝብል እዩ ምኽንያቱ... ንውሓት ናይቲ ኣብ ደገ ዝጸንሑሉ እዋን። ተመኩሮና ወለዲ ከምቶም ኣብ ስቶርቲንግ ዘለዉ ወገናት ዝተፈላለዩ እዮም፣ ድሕሪ ሞት እቲ ቆልዓ ድማ ኣብ ዝተፈላለየ እዋን ናብ ናይ ስራሕ ህይወት ይምለሱ፣ ቅድሚኡ ክንደይ ግዜ ናይ ክንክን ኣበል ከም ዝረኸቡ ብዘየገድስ። ብዛዕባ ድሕሪ ሞት ዘሎ ግዜ እንፈልጦ፡ ከምኡ’ውን መጽናዕትታት ዝድግፍዎ ነገር እንተሃልዩ፡ እቲ ኣብ ከባቢ እቲ ሞት ዘሎ ኩነታት ኣጸጋሚ፡ ስንባደ ዝፈጥርን ክንክን ዝጎደሎን እንተኾይኑ፡ ሓደጋ ዝተሓላለኸ ሓዘን ይውስኽ። ከምኡ’ውን ድሮ ድሕሪ ሞት ሓደ ህጻን ኣብ ዘሎ ቅጽበታዊ ግዜ ክትገጥሞም እትኽእል እኹል ራዕዲ ኣሎ፡ ከም ጽሑፍ ሞት ምጽሓፍ፡ ቀብሪ ምውጣን፡ ካብ NAV ደብዳበ ምቕባል፡ ሓገዝ ህጻናት ብዘይ ክንድ’ዚ ጽንዓት ይውዳእ ከምዘሎ ዝገልጽ፡ ኩለን ትካላት ክኾኑ ሓበሬታ ተዋሂብዎም፣ ኩሎም ክበጽሑ ወይ ክእከቡ ዘለዎም ሓገዛትን ሕክምናዊ ናውትን። እቲ ዝርዝር ነዊሕን መሪርን እዩ። ብተወሳኺ ሓደ ሰብ ኣብ ሕክምናዊ መዝገብ ስዒቡ ዘይቅኑዕ ናይ ስነ-ኣእምሮኣዊ መርመራ ምስ ዝኣቱ ኣድላይነት ናይ ሕማም ኖት ንምክልኻል ናብ ሓፈሻዊ ሓኪም ክኸይድ እንተድኣ ኣለዎ፡ መሰል ኣበል ኣለይቲ ሕሙማት ብምህላው ክተርፍ ዝኽእል ተወሳኺን ዘየድልን ጾር እዩ። ብዝኾነ ኣብ እዋን መሰጋገሪ ምዕራፍ ንሰለስተ ኣዋርሕ . ድሕሪ ሞት ቆልዓ ናይ ክንክን ኣበል መሰል ንኹሉ ቅድሚ ሞት እቲ ቆልዓ ናይ ክንክን ኣበል ዝረኸበ ሓደ ክኸውን ኣለዎ። ምስዚ ዝተኣሳሰር ወጻኢታት፡ እቲ ስቶርቲንግ ድሕሪ ሞት እቲ ህጻን ንሰለስተ ኣዋርሕ ማዕረ መሰል ክንክን ኣበል እንተዘይድጊፉ፡ ብዝኾነ ኩነታት ኣብ ትሕቲ ካልእ ናይ ባጀት ነጥቢ ጥራይ ክወድቕ እዩ፡ ከም ኣበል ሕማም። በዚ መንጽር መንግስቲ ነቲ መሰጋገሪ ኣወዳድባ ማዕረ ክገብሮ ብዘይምኽኣሉ ሓንቲ ሳንቲም እውን ኣይዕቅብን እዩ።

ምስ ናይ ስራሕ ህይወት ምትእስሳር ንዝምልከቶም ወገናት እምበኣር እዚ ክድግፎ ቅኑዕ እማመ እዩ። 

ናይ ቀረባ እዋን ኣሃዛት ኣብ ዘይብሉን ቁጽሪ ናይቶም ዓመታዊ ዝሞቱ ትሕቲ 18 ዓመት ህጻናት ካብ ዓመት ናብ ዓመት ብመጠኑ ርጉእ ስለዝኾነን፡ ካብቲ ካብ 2017 ጀሚሩ ዘሎ ዳሕረዋይ ኣሃዛት ንጅምር ኣለና።ኣሃዛት ካብ NAV ከምዘመልክቶ ኣብ 2017 126 ህጻናት ከምዝሞቱ ይሕብር ወለዱ ቅድሚ ሞቶም ናይ ክንክን ኣበል ዝረኸቡ ዝነበሩ። ገለ ካብዚኦም ቀልጢፎም ናብ ስራሕ ይምለሱ፡ ገሊኦም ድማ ኣይምለሱን። ስለዚ ብዛዕባ ፕላስ ወይ ሚነስ ሚእቲ ወለዲ ኢና ንዛረብ ዘለና። ባጀት ክልል ዝግልበጥ ዘሎ መሲሉ።

ብዛዕባ ኣረኣእያናን ተመኩሮናን ዝያዳ ክትሰምዑ ምስ እትደልዩ ኣኼባ ወይ ብተሌፎን ክንሰርዕ ብሓጎስ ኢና። 

ኣብኡ ድማ ናይ ምምኽኻር እታውና ከተንብቡ ትኽእሉ ኢኹም፤ https://www.stortinget.no/no/Saker-og-publikasjoner/Saker/Sak/?p=97195

ምስ ሰናይ ሰላምታ

ኣዴታት ኣንበሳ